Hoe werkt het rioleringssysteem?

Het rioleringssysteem is een van de belangrijkste onderdelen van de infrastructuur in elk land en België is daarop geen uitzondering. Een goed functionerend rioleringssysteem zorgt ervoor dat afvalwater en regenwater efficiënt worden afgevoerd, waardoor de volksgezondheid wordt beschermd, overstromingen worden voorkomen en ontstopping Genk minder nodig wordt. Maar hoe werkt het rioleringssysteem in België precies?
De basisstructuur van het rioleringssysteem
Het rioleringssysteem in België bestaat uit een netwerk van ondergrondse leidingen en kanalen die afvalwater en regenwater afvoeren van huizen, bedrijven en wegen naar waterzuiveringsinstallaties. Dit netwerk kan worden onderverdeeld in drie hoofdcategorieën:
- Huisrioleringen: Deze voeren afvalwater af van individuele huizen en gebouwen naar de gemeenteriolering. Het gaat om water uit toiletten, douches, wasmachines en keukens.
- Gemeenterioleringen: Deze grotere leidingen ontvangen afvalwater van meerdere huizen en gebouwen en transporteren het naar een centraal punt. De gemeenteriolering verzamelt zowel huishoudelijk afvalwater als regenwater dat via straatkolken in het systeem komt.
- Hoofdriolen en collectoren: Dit zijn de grootste leidingen in het systeem, die het afvalwater en regenwater over grote afstanden transporteren naar rioolwaterzuiveringsinstallaties (RWZI’s).
Gescheiden versus gemengde rioleringssystemen
België kent zowel gescheiden als gemengde rioleringssystemen. Het type systeem heeft invloed op hoe het afvalwater en regenwater worden afgevoerd en behandeld.
- Gemengd rioleringssysteem: In een gemengd systeem worden zowel afvalwater als regenwater samen in dezelfde riolering afgevoerd. Dit systeem was lange tijd de standaard in België, vooral in oudere steden en gemeenten. Een nadeel van dit systeem is dat bij zware regenval de capaciteit van de riolering snel kan worden overschreden, wat kan leiden tot overstorten waarbij ongezuiverd afvalwater in rivieren en beken terechtkomt.
- Gescheiden rioleringssysteem: In een gescheiden systeem worden afvalwater en regenwater in aparte leidingen afgevoerd. Het afvalwater wordt naar een rioolwaterzuiveringsinstallatie geleid, terwijl het regenwater rechtstreeks naar een waterlichaam wordt afgevoerd. Dit systeem voorkomt dat de zuiveringsinstallatie onnodig wordt belast met relatief schoon regenwater, en vermindert het risico op overstorten.
Het transport van afvalwater
Het transport van afvalwater door het rioleringssysteem gebeurt meestal op basis van zwaartekracht. Dit betekent dat de leidingen zo zijn aangelegd dat het afvalwater vanzelf naar een lager gelegen punt stroomt. In sommige gevallen, vooral in vlakke gebieden of gebieden met een hoge grondwaterstand, worden pompen gebruikt om het water door de leidingen te stuwen.
Stappen in het transport van afvalwater:
- Inzameling bij de bron: Afvalwater wordt verzameld van huishoudens, bedrijven en openbare plaatsen.
- Transport via huisriolering naar gemeenteriolering: Het afvalwater stroomt door de huisriolering naar de gemeenteriolering.
- Transport naar hoofdriolen en collectoren: De gemeenteriolering voert het afvalwater af naar de hoofdriolen en collectoren.
- Transport naar rioolwaterzuiveringsinstallaties (RWZI): De hoofdriolen en collectoren transporteren het afvalwater naar de zuiveringsinstallaties.
Zuivering van afvalwater
In België zijn er meer dan 600 rioolwaterzuiveringsinstallaties verspreid over het land. Deze installaties zijn verantwoordelijk voor het zuiveren van het afvalwater voordat het in het milieu wordt geloosd. Het zuiveringsproces bestaat meestal uit verschillende fasen:
- Voorbehandeling: Hierbij worden grote deeltjes zoals zand, gruis, en vaste stoffen uit het afvalwater verwijderd door middel van zeven en zandvangers.
- Primaire zuivering: In deze fase wordt het afvalwater door grote bezinktanks geleid, waar organisch materiaal bezinkt en wordt verwijderd.
- Secundaire zuivering: Het water wordt vervolgens biologisch gezuiverd. Bacteriën breken het resterende organische materiaal af in beluchte tanks.
- Tertiaire zuivering: Als laatste stap kan het water verder worden gezuiverd om specifieke verontreinigingen te verwijderen, zoals fosfaten of stikstofverbindingen.
Na deze behandelingen wordt het gezuiverde water veilig geloosd in rivieren, beken of andere waterlichamen.
Uitdagingen en verbeteringen
Het Belgische rioleringssysteem staat voor verschillende uitdagingen. Verouderde infrastructuur, verstedelijking en klimaatverandering zorgen voor een toenemende druk op het systeem. Veel riolen zijn al tientallen jaren oud en hebben te maken met slijtage en corrosie, wat de kans op lekkages en instortingen vergroot.
Daarnaast leidt klimaatverandering tot intensievere regenbuien, waardoor de kans op overstromingen en overstorten toeneemt. Om deze uitdagingen aan te pakken, investeren steden en gemeenten in de renovatie en uitbreiding van hun rioleringsnetwerken en in de bouw van nieuwe, gescheiden rioleringssystemen.
Toekomst van het rioleringssysteem in België
Om het rioleringssysteem in België toekomstbestendig te maken, wordt steeds meer ingezet op duurzaamheid en innovatie. Er wordt gewerkt aan betere monitoring en beheer van de waterstromen en het gebruik van innovatieve technieken zoals regenwateropvangsystemen en infiltratievoorzieningen om de druk op de riolering te verminderen.
Ook wordt er steeds meer aandacht besteed aan het hergebruik van gezuiverd afvalwater en het terugwinnen van grondstoffen zoals fosfaten uit het slib dat overblijft na het zuiveringsproces.
Riolering
Het rioleringssysteem in België is een goed doordacht netwerk dat essentieel is voor de volksgezondheid en het milieu. Door zowel afvalwater als regenwater efficiënt af te voeren en te zuiveren, beschermt het systeem tegen vervuiling en overstromingen. Hoewel er uitdagingen zijn door verouderde infrastructuur en klimaatverandering, zijn er ook veel mogelijkheden voor verbetering en innovatie om het systeem robuuster en duurzamer te maken.





